เป็นรายงานการเสด็จตรวจราชการมณฑลฝ่ายเหนือ เมื่อ พ.ศ. 2444 จำนวน 26 ฉบับ พระราชทาน ไปยังที่ประชุมผู้สำเร็จราชการรักษาพระนคร ขณะนั้นสมเด็จฯ กรมพระยาเทวะวงษ์วโรปการ ทรง ดำรงตำแหน่งประธานคณะฯ ในครั้งนี้เสด็จโดยทางรถไฟจากกรุงเทพฯ ถึงพระราชวังบางปะอิน จาก นั้นทรงเรือพระที่นั่งไปตามแม่น้ำเจ้าพระยาจนถึงเมืองฝาง เมืองอุตรดิฐ ทรงเล่าเรื่องต่างๆ ตามทาง ที่เสด็จผ่าน การเสด็จคราวนี้มีการพระราชทานพระแสงราชศาสตรา และพระราชทานเสมาแก่เด็ก ชาวเมืองเป็นครั้งแรก เหตุการณ์ที่สำคัญ คือ โปรดเกล้าฯ ให้ทรงหล่อพระพุทธชินราชจำลอง ที่เมือง พิษณุโลก เพื่อนำมาเป็นพระประธานในพระอุโบสถวัดเบญจมบพิตร หนังสือเรื่องนี้นับอยู่ในเรื่อง เที่ยวที่ต่างๆ ภาคที่ 5